Ισχυρή προειδοποίηση ΕΕ για την αλόγιστη χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ σε προστατευόμενες περιοχές

ιτιολογημένη γνώμη [INFR(2014)4073] για μη συμμόρφωση με την Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) κατά τον σχεδιασμό έργων αιολικής ενέργειας, απέστειλε στις 15/02/2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς την Ελλάδα. Πρόκειται για εξαιρετικά σοβαρή εξέλιξη που αποτελεί απόρροια της συνεχιζόμενης πρακτικής που ακολουθείται από τη χώρα μας σχετικά με το θέμα της χωροθέτησης Αιολικών Σταθμών (ΑΣΠΗΕ) μέσα και γύρω από προστατευόμενες περιοχές. 

Σύμφωνα με την Οδηγία, σχέδια και έργα που είναι πιθανό να έχουν σημαντικές επιπτώσεις σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 πρέπει να υποβάλλονται σε δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων αυτών. Ωστόσο, το υφιστάμενο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) (ΦΕΚ 2464/Β/03.12.2008) στην Ελλάδα είχε εγκριθεί χωρίς να έχει προηγουμένως διενεργηθεί τέτοια εκτίμηση. Αυτό σημαίνει ότι βάσει του σχεδίου εγκρίνονται έργα που δεν συμμορφώνονται με την ενωσιακή νομοθεσία.

Με προειδοποιητική επιστολή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε κάνει συστάσεις στη χώρα μας για τη μη συμμόρφωσή της ήδη από το 2014. Μετά από εννέα χρόνια και δεκάδες «δεσμεύσεις» της Διοίκησης για συμμόρφωση και αντίστοιχες σκόπιμες αναβολές στην αναθεώρηση του Χωροταξικού, η Ελλάδα έλαβε αιτιολογημένη γνώμη από την Επιτροπή – με προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσει και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Η προειδοποιητική επιστολή και η αιτιολογημένη γνώμη είναι τα πρώτα δύο βήματα που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όταν διαπιστώνει ότι χώρες μέλη παραβιάζουν το ενωσιακό δίκαιο. Το τρίτο βήμα είναι η παραπομπή της χώρας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως η ελληνική Φύση έχει χάσει πολλά: πολλές ευαίσθητες προστατευόμενες περιοχές στη χώρα μας έχουν λαβωθεί βαρύτατα από την ανεξέλεγκτη χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ μέσα ή σε άμεση επαφή με αυτές. Τα παραδείγματα των Ακαρνανικών Ορέων, του Έβρου, της Καρυστίας στη Νότια Εύβοια και της Μάνης, εμβληματικών προστατευόμενων περιοχών στις οποίες έχει εγκατασταθεί πλήθος Αιολικών Σταθμών, είναι τα πιο κραυγαλέα. Όλες αυτές είναι περιοχές τεράστιας σημασίας για προστατευόμενα είδη πουλιών αλλά και για θηλαστικά, οικότοπους και είδη χλωρίδας. Την ίδια στιγμή βάσει των σχεδιασμών και των τρεχουσών πρακτικών είναι δεδομένο ότι θα αυξηθεί ο αριθμός των προστατευόμενων περιοχών με χωροθετημένους ΑΣΠΗΕ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για το σοβαρό αυτό θέμα και τις διάφορες πτυχές του έχουν γίνει πολλές καταγγελίες από περιβαλλοντικές οργανώσεις, φορείς και πολίτες προς την Επιτροπή (που εκ των πραγμάτων συνέβαλαν στην έκδοση της αιτιολογημένης γνώμης). Πριν από ακριβώς τρία έτη, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης και Καλλιστώ, προχώρησαν σε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για κατάφωρη παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας λόγω της συστηματικής αδειοδότησης και εγκατάστασης βιομηχανικής κλίμακας Αιολικών Σταθμών εντός προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.

Σε ό,τι αφορά την αιτιολογημένη γνώμη προς την Ελλάδα, είναι πιθανόν η Ελληνική Κυβέρνηση να παρουσιάσει σύντομα τον -ήδη πολύ καθυστερημένο- νέο χωροταξικό σχεδιασμό για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το σημαντικό όμως είναι το περιεχόμενο αυτού του χωροταξικού σχεδιασμού να συμμορφώνεται με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία και νομολογία, όχι μόνο στους τύπους, αλλά και στην ουσία, ενσωματώνοντας και τις πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενες από την επιστημονική κοινότητα πρακτικές, όπως οι χάρτες ευαισθησίας για τη βιοποικιλότητα.

Οι τρεις περιβαλλοντικές οργανώσεις καλούμε την Ελληνική Πολιτεία και Διοίκηση να προστατεύσουν ουσιαστικά τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 και τη σπάνια βιοποικιλότητα που αυτές φιλοξενούν από την ανεξέλεγκτη χωροθέτηση Αιολικών Σταθμών και άλλων χρήσεων με βαρύ περιβαλλοντικό αποτύπωμα μέσα και γύρω από αυτές. Δεν είναι μόνο υποχρέωση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και προς όλους μας και τις επόμενες γενιές.